Gallocanta

Het dorpje Gallocanta is op zich weinig bekend. Het bestaat uit een groep huizen gelegen langs de hoofdstraat, in een bijna onwerkelijke context, met de ruïnes van het kasteel van Berrueco boven op een heuvel; op enkele kilometers afstand bevinden zich de oude muren van Daroca, de canyons van de rio Piedra en van de Mesa en het klooster van Piedra. Maar het pulserende leven dat deze desolate hoogvlakte ‘s winters tot leven brengt, is een waar spektakel. Wanneer u getuige bent van het luidruchtige bijeenkomen tijdens de schemeruren van duizenden kraanvogels, zult u begrijpen waarom het reservaat van Gallocanta wordt beschouwd als één van de meest bijzondere natuurlijke heiligdommen van het Oude Continent.

Om in vrijheid levende dieren te spotten en te genieten van hun spektakel, is het noodzakelijk om hun gewoonten te volgen. De reden voor het bezoeken van de Reserva Natural de la Laguna de Gallocanta zijn de kraanvogels; dit betekent dat u klaar en actief moet zijn op de momenten van hun voornaamste activiteiten. Juist tijdens de vroege ochtenduren en tijdens de schemering vult de lucht zich met hun roepgeluiden. Hoort u ze, maar ziet u ze niet, stap dan uit de camper en kijk omhoog: waarschijnlijk vliegen ze boven uw hoofd.

De gewone kraan

De kraanvogel (Grus grus) is een vogel van de familie van de kraanvogels (Gruidae). Hij heeft een vleugelspanwijdte van twee meter en meer, meer dan een steenarend. Hij voedt zich voornamelijk met plantaardig materiaal zoals zaden, vruchten en wortels. De vlucht van de kraanvogels kan eenvoudig onderscheiden worden van de kleinere maar vergelijkbare reigers als gevolg van de stand van de hals die volledig recht in plaats van gebogen wordt gehouden. Deze trekvogels nestelen in Noord-Europa en in Azië, terwijl ze tijdens de koudste maanden naar het zuiden trekken, in Noord-Afrika en Spanje. De regio’s van het Iberische schiereiland waar ze tijdens de winter het meest aanwezig zijn, zijn Estremadura en Aragón.

Een zoutmeer

De lagune van Gallocanta wordt gevoed door de regenval en door grondwater en is geclassificeerd van brak water tot zout water, afhankelijk van de tijd van het jaar en het waterpeil dat met ongeveer twee meter kan variëren. Het is een voorbeeld van wat geologen definiëren als endoreisch bekken, dat wil zeggen gesloten en zonder afvoerstromen, als gevolg van schommelingen van het peil die ook zeer sterk kunnen zijn: vaak is er in de zomer slechts sprake van een zoutkorst.
Het belang van de lagune van Gallocanto is in 1985 erkent, het jaar van oprichting van een jachtreservaat, geleidelijk aan gevolgd door andere erkenningen tot aan de totstandbrenging van het huidige gebied dat door de regionale regering van Aragón beschermd wordt.

De koude maanden zijn het meest geschikt voor een bezoek aan het gebied, maar zijn niet allen gelijk. Tussen november en december passeren en verblijven zeer veel kraanvogels in Gallocanta, maar van oudsher is de maand februari de periode met de hoogste cijfers: 70 duizend in 2015 en 83 duizend in 2014, gedurende de laatste week van de maand. Natuurlijk betreft het periodes van het jaar waarin de weersomstandigheden niet altijd gunstig zijn voor de activiteiten in de open lucht. Er is hier regelmatig sprake van sneeuw, sneeuw die zorgt voor een sprookjesachtig landschap.

De reserve

Het beste kan begonnen worden bij het bezoekerscentrum (Centro de Interpretación) in Bello, het dorpje gelegen aan de zuidkant van de lagune. De langs de weg, op ongeveer twintig kilometer van Gallocanta, gelegen structuur is altijd open en biedt een kleine thematische tentoonstelling over de kraanvogels, hun migratie en over de lagune. Ook vindt u hier een praktische kaart met de routes en de observatieposten, evenals enkele verrekijkers die ter beschikking staan voor de bezoekers.

Dus nu op weg, met de kaart bij de hand, voor een verkenningstocht met de camper. De routes bevatten zandwegen die, als er geen sprake is van te veel neerslag, begaanbaar zijn met de camper, natuurlijk met de nodige voorzichtigheid voor het rijden op oneffen ondergronden. De gehele route wordt gemarkeerd met groene pijltjes en elke afslag met verboden toegang wordt aangegeven met een klein bord dat de begaanbaarheid voor alleen de agrarische middelen signaleert. In deze zone zijn, naast de kraanvogels, vaak ook andere interessante dieren te zien, zoals kievieten, kluten, zwarten wouwen, raven, rode patrijzen, gieren en blauwe kiekendieven. Ook vossen, reeën en wilde zwijnen komen hier vaak voor. De tocht is spannend, ook omdat de route loopt door eenzame velden, met een altijd wijzigend en suggestief uitzicht.

Terug in Gallocanta kan de camper op de parkeerplaats van het bezoekerscentrum geparkeerd blijven. Een recht straatje daalt af naar een observatiepost op de oever van de lagune, waar u goede kans heeft om het vogelleven te kunnen observeren, een ideaal punt ook voor het fotograferen van prachtige zonsondergangen. Neem bij terugkeer op de parkeerplaats niet de hoofdstraat maar - direct links, met de rug naar het bezoekerscentrum gericht - het straatje dat afdaalt in de richting van de observatiepost de Los Aguanares. Ga verder langs de rand van het dorp, met de lagune aan de linkerkant, en na een kleine afdaling bereikt u een plein met enkele oude silo’s en vervolgens, na een paar honderd meter, de observatiepost. Hier zijn we aan de noordkant van de lagune. Deze plek is geschikt om bij zonsopgang de groepen kraanvogels te observeren die het water verlaten en zich naar de velden verplaatsen. Na terugkeer op het straatje, altijd met oog voor de groene pijlen, leidt een korte stijging naar de top van een heuvel waar de Ermita del Buen Acuerdo zich bevindt, een kleine kerk met een binnenplaats en een stenen kruis: een prachtige plek voor een pauze waar het bekken van de lagune en het omringende ruige landschap vanaf boven bewonderd kunnen worden.

Tussen de velden door bereikt u Las Cuerlas, klein dorpje aan de westkant van het reservaat. Volg de groene route tot aan de observatiepost van La Reguera, eigenlijk een kleine toren. Een trap verschaft vervolgens zicht naar het noorden en op de zo-even bezochte hoek van de lagune. Wanneer u vlak voor zonsondergang hier bent, kunt u genieten van het spektakel van de bijeenkomst van een enorme hoeveelheid kraanvogels die letterlijk uit de lucht regenen om zich in de slaapgebieden te verzamelen.

We zijn nu in Bello, waar een zeer hogel silo is omgetoverd in een hotel. Iets verderop ligt het bezoekerscentrum van het reservaat waar we al eerder waren; ook dit is een uitstekend observatiepunt bij zonsondergang of -opgang wanneer de onuitputtelijke vlucht vogels boven uw hoofd vliegt. Aan de rand van de lagune bevinden zich drie kleine houten gebouwen die alleen met een specifieke toestemming bereikt mogen worden. Het betreft enkele van de hutten die specifiek voor fotografen bestemd zijn, zeer gewild bij de liefhebbers uit heel Europa; deze moeten vele maanden van te voren geboekt worden.

We gaan verder naar de laatste hooggelegen toren, de observatiepost van Canizar. Om deze te bereiken, moet de camper geparkeerd worden. Leg het laatste stukje te voet af; van hieruit is het zuidelijke deel van de lagune goed te zien. Tenslotte is er nog het onverharde traject aan de oostkant, tussen de Canizar en Gallocanta: de laatste zonnestralen en de weerspiegelingen op het water mogen niet gemist worden; de kraanvogels verblijven duizenden tegelijk in de omliggende velden voordat de nacht valt.